Niełatwa rzeczywistość powojennej Polski nie sprzyjała powstawaniu filmów o wysokich walorach artystycznych.
Niemniej jednak spryt i determinacja twórców spowodowały, iż zanotowaliśmy w historii filmu polskiego kilka nurtów,
które wydały światu prawdziwe perełki kinematografii. W kontekście najważniejszych ruchów w powojennym kinie polskim,
postaramy się przybliżyć historie filmu polskiego.
Lekcja 1: POLSKA SZKOŁA FILMOWA.
EROICA | reż. Andrzej Munk, Polska 1957, 78'
Jedno z czołowych osiągnięć "szkoły polskiej", będące swoistym rozrachunkiem z mitologizowaniem wojennej
przeszłości. Film należy do rzadko spotykanego gatunku - składa się z dwóch luźno ze sobą związanych tematycznie
nowel. Część pierwsza opowiada o warszawskim cwaniaku Dzidziusiu, który przypadkowo wciągnięty w Powstanie
Warszawskie zdobywa się na czyn bohaterski, choć właściwie niepotrzebny. Akcja drugiego opowiadania rozgrywa
się w niemieckim oflagu i po raz pierwszy przedstawiono w niej życie polskich oficerów w obozie jenieckim
w czasie ostatniej wojny. W filmie tym Munk i Stawiński swoją uwagę skupili na temacie bohaterstwa,
ale od niego ważniejsze dla autorów stały się pobudki kierujące postępowaniem ludzi w trudnych momentach.
W ten sposób przedstawili studium psychologiczne bohaterów.
Lekcja 2: NOWA FALA W KINIE POLSKIM.
RYSOPIS | reż. Jerzy Skolimowski, Polska 1964, 80'
Andrzej Leszczyc budzi się w swoim mieszkaniu, pozostawia w nim śpiącą Teresę i idzie na wojskową komisję
poborową. Ku zdumieniu prowadzących ją wojskowych nie zamierza stosować wybiegów i odroczeń, tylko chce zostać
powołany do służby zasadniczej.
Debiut Skolimowskiego uznany został przez krytykę za najbardziej oryginalny głos młodego pokolenia.
Reżyser w sposób nonkonformistyczny przedstawił rzeczywistość ówczesnej Polski i stan ducha jej mieszkańców,
żyjących niekiedy pomiędzy przyzwoleniem na peerelowskie kłamstwo a próbami poszukiwania własnej niezależnej
drogi.
Lekcja 3: KINO MORALNEGO NIEPOKOJU.
AKTORZY PROWINCJONALNI | reż. Agnieszka Holland, Polska 1978, 103'
Krzysztof jeden z najzdolniejszych aktorów z małego prowincjonalnego teatru wraz z grupą swoich kolegów
przygotowuje inscenizację "Wyzwolenia" Wyspiańskiego. Reżyserią spektaklu zajmuje się reżyser z Warszawy,
który nie traktuje jednak swojego zadania zbyt poważnie i odrzuca ambitne pomysły Krzysztofa. Twórczy niepokój
i potężna ambicja lokalnego artysty (życiowa rola Tadeusza Huka) nie mają okazji, by się skanalizować.
Holland, Kieślowski, Falk, Kijowski, Zanussi to twórcy którzy pomimo różnic artystycznych, w owym czasie
podjęli temat sprzeciwu wobec otaczającej rzeczywistości. Ich filmy opowiadały o ludziach stłamszonych przez
system wymuszający konformistyczne postawy i dwuznaczną uległość. Debiutujący reżyserzy tworzyli swoje filmy
z młodzieńczą drapieżnością bez strachu przed estetycznym turpizmem czy publicystycznym moralizatorstwem.
Lekcja 4: KINO WSPÓŁCZESNE
TATARAK | reż. Andrzej Wajda, Polska 2009, 85'
Opowieść o starzejącej się kobiecie, która boryka się z nudą i samotnością u boku wiecznie zapracowanego męża
lekarza. W końcu spotyka młodego mężczyznę, co sprawia, że bohaterka zaczyna przeżywać drugą młodość.
"Tatarak" na podstawie opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza jest połączeniem prozy autora "Brzeziny"
z opowiadaniem zatytułowanym "Nagłe wezwanie" z tomu "Magia" autorstwa węgierskiego pisarza Sandora Maraiego
i wreszcie osobistego monologu Krystyny Jandy odnoszącego się do jej przeżyć związanych z chorobą oraz śmiercią
jej męża, wybitnego operatora filmowego, Edwarda Kłosińskiego. Powstał film bardzo osobisty, wyrazisty
i zaskakujący. Mówiący o umieraniu, jako nieodłącznym elemencie życia. W partiach adaptujących tekst
Iwaszkiewicza to także film o uczuciach, ukrywanych, tłumionych, ale wciąż gotowych by się ujawnić.
Jednak największe wrażenie pozostawia po sobie zaskakująco szczery monodram grającej główną rolę aktorki.
Film nagrodzony za nowatorstwo na Festiwalu Filmowym w Berlinie w 2009 roku.
Harmonogram projekcji: